مقدمه: شکر بي پايان به پيشگاه خالق منان که توفيق عنايت فرمودکه باري محضرشماخوانندگان اين اثر( پايان نامه دوره تحصيلي لسانس )عرض ادب نموده سطري چندتحت عنوان عملکرداحزاب سياسي درافغانستان تقديم حضورتان نمايم هدف ازنويشتن اثرتحت عنوان عملکرداحزاب سياسي را ازديري بدينسودرذهنم ترسيم ميکردم ،شايدسوال دراذهان خوانندگان گرامي خلق شود که چرا؟ چيزي که بيشترنقش داشت توجه نکردن قلم به دستان مابه اين موضوع بود،يعني صرف تحت يک فصل ومبحث درکتاب هاازآن تذکربه عمل آمده بود، وهمچنان هدف ماارائه تحليل نظري درباره احزاب سياسي درقالب نظام هاي سياسي افغانستان است .بااين تصورکه آيا احزاب سياسي که امروزتبديل به مهمترين سازمان سياسي و(چرخه دهنده دموکراسي)معاصرشده است ،تاکنون درجامعه افغانستان بوجودآمده است ياخير؟ درصورت عدم پاگيري احزاب سياسي تاکنون درجامعه افغانستان ،بايدبررسي شودکه چه عوامل مانع ازشکل گيري آنها بوده است. آيامانع آنهاناشي ازساختارنظام سياسي حاکم برملت افغانستان بوده وياناشي ازفرهنگ موجود درميان جامعه واقوام افغانستان ،درنهايت موقعيت جغرافيايي افغانستان چه تاثيردرشکل گيري جريانهاي سياسي افغانستان داشته ،وراهکارهاي عملي رابايددرنظام سياسي آينده ،خصوصاً ازنظرقانون احزاب  پيش بيني شودتازمينه شکل گيري احزاب سياسي فراهم شود. اين اثردرچهارمبحث بصورت فشرده گردآوري شده که ذيلاً هرمبحث رابه صورت جداگانه به معرفي ميگيرم . درقدم اول به مطالعه احزاب سياسي غرب ،ازلحاظ تاريخي ،فرهنگي ،اجتماعي وتحولات اجتماعي که جا معه غرب درخودديده بپردازيم . بدان معني که احزاب سياسي دردرون چه نوع جوامع ونظام هاي سياسي واجتماعي ،ظهورکرده است وآن جوامع داراي چه ويژگي بوده وهستندکه سبب سربرآوردن احزاب سياسي گرديده است که ماتحت عنوان نگاه به احزاب سياسي  درمبحث اول بصورت گذراوفشرده به آن پرداختم. همچنين تجزيه وتحليلي از ساختارجامعه افغانستان واحزاب نماهاي که وجودداشته ارائه دهيم يعني اينکه چه نظام وفرهنگي درافغانستان حاکم بوده که احزاب سياسي برنتابيده است ، واگرهم تابيده چگونه وکدام مرزها راشکسته تااينکه احزاب سياسي که ستون فقرات دموکراسي است بوجودآمده است . تحت مضمون بنام ظهوراحزاب سياسي درافغانستان درمبحث دوم موردمطالعه قرارگرفته است. پيش ازاينکه واردمبحث سوم شويم که جمله راکه ماکياولي گفته زيباست  که دراين قسمت بنوسم"هيچ همسايه اي باهمسايه اش دوست نيست مگرباهمسايه او"دقيق چيزيست که دولتهاي همسايه ماآن راانجام داده، وحق همسايه داري راادانموده است ، باتشکيل گروهاي جهادي به عنوان هاوايدئولوژي هاي مختلف ،وقتي مابه تاريخ نظراندازيم ،حتي ثانيه راغنيمت شمرده وکارشان راانجام داد، به عنوان ها ودادن انگيزهاي مختلف اهداف کشورشان راعملي ساخت ،که ماتحت عنوان نقش دولت هاي همسايه درايجاداحزاب سياسي مبحث سوم رابه بحث گرفتم . مبحث چهارم رابه عملکرداحزاب سياسي درافغانستا ن اختصاص دادم ،که آياعملکرداحزاب سياسي افغانستان برکدام اصول استواربوده وآيا کارکردآنهاهيچ پايه قانوني داشته يااينکه برخوردها سليقه اي بوده وروي منافع اتنيکي چرخيده تامنافع ملي وکشوري . ولي امروزصفحه جديد درزندگي سياسي جغرافياي بنام افغانستان بازشده که بابارورشدن دموکراسي وتحقق وحدت ملي انتظارميرودکه فرزندان اين وطن درسايه صلح وصميميت خالي ازديکته شدن گردهم آمده ،کشتي که درتاريخ همواره نوابغ راانتقال ميداد ولي باعوارض که درچنددهه برايش رخ داده که ديگرقادربه حرکت نبود دوباره به حرکت آورد.